We hebben allemaal wel eens gehoord over boeddhisme. Net als veel andere levensstijlen, heeft het boeddhisme ook verschillende takken en richtingen die je kunt volgen. Het ligt net aan de regio of het land waar deze leer wordt gevolgd. Wat ze allemaal gemeen hebben is hoe de leer is ontstaan: de stichter Siddhartha Gautama, nu ook wel bekend als Boeddha. In iedere leer van het boeddhisme staat de Dharma centraal. De Dharma biedt een ver gaande analyse van het menselijk bestaan en het hoogste doel is om het lijden van het leven te overwinnen. Maar wat bedoelt de Dharma met lijden en hoe kun je deze leer toepassen ten tijde van stress, burn-out of depressie? In dit blog gaan we hier dieper op in.
Wat of wie is Dharma?
In het huidige Nepal, rond de 5e eeuw, werd de prins Siddhartha Gautama geboren. Hij werd op vroege leeftijd al geconfronteerd met ziekte, ouderdom en de dood, ofwel het lijden van de wereld. Hierdoor leerde Siddhartha al vroeg dat het leven grotendeels bestaat uit lijden en dat rijkdom of welvaart geen invloed heeft op het lijden. Welvaart en rijkdom waar hij in was opgegroeid. Hij zocht naar een oplossing en verliet op een gegeven moment zijn paleis, waarna hij begon met een spirituele ontdekkingsreis.
Tijdens deze reis probeerde hij zo rein mogelijk te leven, ook wel ascetisme genoemd. Maar ondanks dat Siddhartha alles achter zich had gelaten en van alles naar niets was gegaan, ontdekte hij dat ook zonder enig materialisme er alsnog lijden bestaat. Hij zocht een middenweg en vond deze door onder andere veel te mediteren. Uiteindelijk vond hij verlichting onder de Bodhiboom van Bodhgaya. Het was onder deze boom dat hij de Vier Edele Waarheden in het leven riep, die uiteindelijk de kern vormen van de Dharma:
1. De waarheid van het lijden (Dukkha):
Er is lijden.
2. De waarheid van de oorsprong van het lijden:
Het lijden heeft altijd een oorzaak.
3. De waarheid van de beëindiging van het lijden:
De oorzaak van het lijden kan altijd beëindigd worden door het loslaten van verlangens en gehechtheid.
4. De waarheid van het pad dat naar het einde van lijden leidt:
Het volgen van het achtvoudige pad kan helpen het lijden te beëindigen.
Wat is lijden?
Zoals je bij de eerste waarheid ziet, bestaat het leven uit lijden. Niemand uitgezonderd. Het lijden op zichzelf wordt ook wel Dukkha genoemd. We spreken hier niet alleen over fysieke pijn, maar over veel meer aspecten die lijden kunnen veroorzaken. Dukkha omvat alles wat ons in een staat van ontevredenheid, onvrede of angst brengt. Denk bijvoorbeeld aan een gevoel van frustratie die je krijgt wanneer je niet krijgt wat je wilt. Maar ook het lijden dat we ervaren door ouderdom, ziekte en onze uiteindelijke dood.
In zijn spirituele zoektocht leerde Boeddha dat lijden een integraal onderdeel van het leven is. Een onderdeel wat voorkomt uit verlangens en gehechtheid. Zodra we verlangen naar iets, of dat nu materialistisch, succes, geluk of liefde is, zetten we onszelf onbewust op een pad naar teleurstelling. Dit komt puur omdat het leven vergankelijk is. Er is niets dat hetzelfde blijft en daarom is er niets wat ons blijvend geluk kan schenken.
Wij mensen zijn nu eenmaal gehecht aan blijvende situaties. Het liefst willen we dat alles hetzelfde blijft. De mensen om je heen, je werk, je thuis, je vriendenkring, maar de realiteit is dat alles continu verandert. Deze veranderingen kunnen leiden tot frustratie en angst, wat uiteindelijk leidt tot lijden, zoals de Dharma dit beschrijft.
De Dharma toepassen in het heden
We zijn ons er allemaal van bewust dat het leven toen niet meer het leven is wat we nu volgen. Het goede nieuws is dat de leer van de Boeddha niet beperkt is tot spirituele zoekers of monniken die leefden in de tijd van het oude India. De wijsheid van Dharma is nog steeds relevant en kunnen we ook toepassen in deze chaotische moderne wereld. Vooral wanneer je te maken hebt met stress, burn-out of depressie. Maar hoe doe je dat?
Erken het lijden
De eerste stap is het erkennen van je eigen lijden. Stress op het werk, leven met een depressie of in een burn-out zitten, het is essentieel te erkennen dat dit gevoel en deze ervaring een deel is van het leven. Dit betekent niet dat je je overgeeft aan deze gevoelens, maar dat je ze erkent voor wat ze zijn: een tijdelijke ervaring die komt en ook weer gaat.
Onderzoek waar je lijden vandaan komt
Waar komt jouw lijden vandaan? Welke gehechtheid en verlangens dragen bij aan de stress of depressie? Ben je misschien te perfectionistisch of ben je juist een pleaser? De Dharma geeft aan dat als je de oorzaak achterhaalt, je kan beginnen met loslaten.
Meditatie en mindfulness
Boeddhisme staat alom bekend om mediteren en het beoefenen van mindfulness activiteiten. Door te mediteren kun je je bewust worden van je denken, je emoties en gedrag. Het helpt om innerlijke rust en helderheid te ontwikkelen waardoor je beter om kunt gaan met de uitdagingen die het leven je brengt
Oefen compassie voor jezelf en anderen
Compassie is een constant aanwezige factor in de leer van het boeddhisme. Leer om geduldig en vriendelijk te zijn voor jezelf, vooral nu je leeft met stressklachten en angsten.
Volg het Achtvoudige Pad
Het Achtvoudige pad helpt je beter door het leven te navigeren en daardoor je lijden te verminderen. De richtlijnen voor dit pad zijn het hebben van juiste inzichten, juiste intenties, juist spreken, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning, juiste aandacht en juiste concentratie. Door deze inzichten te volgen, creëer je een meer evenwichtige en harmonieuze levensstijl.
De Dharma inzetten bij stress, burn-out en depressie
Stress, burn-out en depressie zijn tegenwoordig een groot onderdeel van ons leven. Is het niet bij jezelf, dan ken je wel iemand die hiermee te maken heeft. Overbelasting, hoge verwachtingen en een continue druk om te presteren zijn daar mede schuldig aan. Door de leer van Dharma toe te passen, kan je hierbij verlichting vinden.
Ten tijde van stress kan mindfulness helpen om je beter te concentreren op het nu in plaats van wat er is geweest of wat nog gaat komen. Meditatie geeft je daarnaast meer rust.
Tijdens een burn-out is het belangrijk om te erkennen dat het alsmaar succes en erkenning willen hebben, volgens de Dharma leidt tot lijden. Laat los en houd je focus op wat echt belangrijk is.
Ook depressie kan worden aangepakt met de principes van Dharma, ook al zal dit een intensievere aanpak nodig hebben. Door van een afstand te kijken naar de sombere gedachten die je hoofd vullen, en deze te accepteren dat ze er zijn, zal je meer begrip hebben voor het lijden wat dit met zich meebrengt. Werk aan zelfcompassie en schakel hulp in waar nodig.
Hulp van een coach
Wat ik belangrijk vind om te vermelden is dat de leer van Dharma niets te maken heeft met religie. Het draait in de leer van Dharma niet om het aanbidden van een God. Ik gebruik in dit blog bewust het woord ‘leer’ omdat de Dharma een levensstijl is die je beter kan leren omgaan met lijden.
Ook al kan de Dharma je verlichting geven in het lijden van het leven wat je nu kent, soms kan wat extra hulp van buitenaf net die extra inzicht geven die je nodig hebt. Naast mindfulness en meditatie kan het fijn zijn ondersteuning te krijgen van een professionele coach om zo meer grip te krijgen op je klachten die veroorzaakt worden door stress, burn-out of depressie. Wil je hier meer over weten? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
