De cirkel van overprikkeling: hoe herken je het?

Over het algemeen volg je iedere dag de routine die op dat moment nodig is. En soms voelt het alsof je iedere dag steeds iets meer op je tenen gaat lopen. Geluiden komen steeds iets harder binnen, elke vraag of verzoek lijkt te veel en licht lijkt net iets feller te worden dan je aankan. Overprikkeling is iets wat we allemaal kunnen ervaren, maar bij chronische stress, hooggevoeligheid of een burn-out ontstaat er vaak een negatieve spiraal van prikkels. Een patroon dat zichzelf in stand houdt en met de dag verergert. In dit blog gaan we dieper in op wat de cirkel van overprikkeling is, hoe je erin belandt en nog belangrijker: hoe je er weer uit komt.

Wat is de cirkel van overprikkeling?

Vaak denken we dat we van het een op het andere moment overprikkeld raken, als we bijvoorbeeld veel gedaan hebben op een dag. Maar niets is minder waar. De cirkel van overprikkeling is een patroon waarin je steeds gevoeliger raakt voor alle prikkels die je kunt bedenken. Aanraking, geur, licht, geluid of je omgeving. Allerlei vormen van prikkels die je continu moet verwerken. Als je lichaam en zenuwstelsel voldoende kans krijgen om te herstellen, raak je overprikkeld. Het begint vaak met een te volle dag of een stressvolle periode. Je raakt vermoeid, maar blijft toch doorgaan. Zo raakt je hoofd vol en je lijf steeds iets meer gespannen.

Onze coaches zijn gespecialiseerd in het coachen van mensen met stress en burn-out, depressie en angst- en/of paniekaanvallen. Wij zorgen dat je snel de juiste hulp krijgt.

Contact opnemen

Onze coaches

€159.00

Online cursus

Stap voor stap stressvrij, bewezen effectief, op basis van het Liberi Fasenplan.

Bekijk de cursus

Hoe meer spanning je opbouwt, hoe gevoeliger je wordt voor nieuwe prikkels. Vergelijk het met de spreekwoordelijke druppel en de emmer. Er kan geen water bij in een volle emmer. Een simpel geluid kan al zorgen dat je geïrriteerd raakt. Een onverwachte vraag kan voelen als een aanval. Doordat je snel overprikkeld bent, trek je je terug of word je kortaf tegen de mensen om je heen. In dit patroon zorgt dit voor schuldgevoelens, waardoor je weer extra je best gaat doen en zo begint de cirkel weer van vooraf aan.

Hoe ontstaat die negatieve cirkel?

De cirkel van overprikkeling ontstaat vaak als je structureel meer vraagt van jezelf dan je systeem aankan. Misschien herken je de signalen van stress wel, maar probeer je ze simpelweg te negeren. Tijd om stil te staan heb je niet, dus je blijft doorgaan. Maar je lichaam houdt de score wel bij. Elke gemiste pauze, elke slechte nacht slaap, elke keer over je grenzen gaan, telt allemaal mee. Er komt een punt dat je zenuwstelsel het voor gezien houdt. De energie is op en alle signalen die je normaal filtert, zijn niet meer te filteren. Het kleinste beetje extra is dan al te veel. Je reageert heftiger, voelt je sneller overweldigd en raakt steeds verder verwijderd van je eigen behoefte aan rust. En zo is de cirkel rond.

De fasen van de cirkel

De cirkel van overprikkeling bestaat meestal uit vijf fasen.

1. Overbelasting door te veel prikkels
2. Lichamelijke en mentale spanning
3. Vermijding of terugtrekgedrag
4. Onvoldoende herstel
5. Verlaagde belastbaarheid en verhoogde gevoeligheid

De signalen dat je in de cirkel van overprikkeling zit

Het is niet iets waar je bewust voor kiest. Het sluipt er langzaam in. Veel mensen beseffen pas te laat dat ze in de cirkel van overprikkeling zitten. Toch zijn er een aantal signalen waar je het aan zou kunnen herkennen. Je merkt bijvoorbeeld dat je altijd moe bent, ook als je voor jouw gevoel voldoende rust neemt. Geluid, licht, geur of drukte komen harder binnen dan anders. Ook kan het zijn dat je sneller geëmotioneerd en geïrriteerd bent. Je concentratie is slecht, je vergeet steeds meer dingen en hebt vaker hoofdpijn of spanning in je nek en schouders. Het vermijden van sociale contacten is ook een signaal.

Als je meerdere van deze signalen herkent, is de kans groot dat je in de cirkel van overprikkeling terecht bent gekomen.

Waarom is het zo lastig om eruit te stappen?

Omdat het een langzaam proces is om in de cirkel van overprikkeling terecht te komen, is er geen oplossing ‘overnight’ om hieruit te komen. Je bent de afgelopen periode steeds meer in jezelf gaan leven. Je trekt je terug, zegt vaker nee, maar doet dit uit noodzaak omdat je de prikkels niet meer aankunt, niet vanwege zelfzorg. Dat zorgt ervoor dat de cirkel niet zomaar stopt. Je lijf is nog steeds gespannen, je hoofd nog steeds vol en je batterij nog steeds leeg. Wat het nog lastiger maakt, is dat je vaak zelf niet meer goed kunt beoordelen wat je nodig hebt. Je voelt je schuldig als je rust neemt, of bent bang dat je anderen teleurstelt. En dat schuldgevoel zorgt ook weer voor stress.

Hoe doorbreek je de cirkel van overprikkeling?

Voordat je kunt beginnen aan herstel, is het belangrijk om te erkennen dat je in de cirkel van overprikkeling zit en dat je zenuwstelsel overbelast is. Daarna kun je werken aan je herstel. Dat hoeft niet meteen groot of perfect. Juist de kleinste veranderingen maken het verschil.

Herken je grenzen

Je lichaam geeft signalen af wanneer je rust moet nemen. Leer deze signalen herkennen. Krijg je hoofdpijn, word je misselijk of ga je sneller ademen? Dat zijn tekenen dat je systeem te vol zit. Neem pauze.

Verminder bewust prikkels

Gun jezelf stilte, natuur of een prikkelarme omgeving. Een bureau dat vol papier ligt, een geluidje van je telefoon, een sterk ruikende parfum? Dat kun je allemaal beperken. Creëer momenten zonder beeldscherm, zonder geluid. Hoe minder prikkels, hoe meer ruimte.

Breng routine in je dag

Als je overprikkeld bent, heb je één ding heel erg nodig: voorspelbaarheid. Eet op vaste tijden, slaap zoveel mogelijk op dezelfde momenten en neem vaste pauzes. Geef je dag structuur, zodat je lichaam en geest weten waar het aan toe is.

Bouw je draagkracht op

Je hoeft niet meteen alles weer te kunnen. Begin klein. Een korte wandeling, een ademhalingsoefening, een kop thee in stilte. Elke stap telt. Geef jezelf toestemming om langzaam te herstellen.

Coaching bij overprikkeling

De cirkel van overprikkeling doorbreken is moeilijk om alleen te doen. Juist omdat je hoofd zo vol zit en je lichaam zo moe is. Een professionele coach kan met je meekijken, helpt je patronen herkennen en leert je stap voor stap hoe je in z’n geheel tot rust kan komen. Zodat je niet langer hoeft te overleven, maar echt kunt leven.

Onze coaches zijn gespecialiseerd in het coachen van mensen met stress en burn-out, depressie en angst- en/of paniekaanvallen. Wij zorgen dat je snel de juiste hulp krijgt.

Contact opnemen

Onze coaches

€159.00

Online cursus

Stap voor stap stressvrij, bewezen effectief, op basis van het Liberi Fasenplan.

Bekijk de cursus

Wil je samen kijken hoe jij kunt herstellen van overprikkeling? Neem gerust contact met ons op.