Heb je het gevoel constant alert te (moeten) zijn? Voelt het aan alsof je steeds maar bezig bent en geen idee meer hebt waar de rem zit? Dan is de kans groot dat je zenuwstelsel overprikkeld is. Je zit constant in de paraatheid, klaar om tot actie over te gaan. Er moet zoveel, en kan zoveel en je hebt het gevoel dat je niet zomaar kunt stoppen. Je sympathische zenuwstelsel is ingeschakeld. Dit is prettig als dat af en toe het geval is. Maar als je constant alert bent, krijg je niet voldoende rust. Dit kan allerlei vervelende problemen geven.
Slecht slapen door constant alert zijn
Als je voelt dat je constant alert moet zijn, dan is het moeilijk om in slaap te vallen. Als je gaat liggen – mogelijk veel later dan wat je weet dat goed voor je is – blijft je hoofd maar malen. Je bedenkt je ineens nog iets dat je de volgende dag niet moet vergeten. Hup, uit bed om er een notitie van te maken – als je telefoon al niet naast je bed ligt. Er schieten allerlei gedachten door je hoofd. Scenario’s spelen zich voor je gesloten ogen af, terwijl de tijd verder tikt. Ondertussen raak je gefrustreerd dat je niet in slaap kunt vallen. Hierdoor blijf je nog langer wakker. Een vicieuze cirkel dus.
Fight en flight
Ook kan het zijn dat je een opgejaagd gevoel hebt en hartkloppingen ervaart. Doordat je lijf stresshormonen aanmaakt, blijft je hart sneller kloppen dan wat normaal is in rusttoestand. Je lichaam zorgt ervoor dat je spieren van voldoende bloed voorzien worden, zodat je te allen tijde kunt wegrennen – indien dit ineens nodig zou zijn. We spreken dan over de ‘flight’ toestand. Maar ook ben je helemaal paraat om te vechten wanneer dat nodig is. Dit is de ‘fight’ toestand. Je longen worden extra goed van zuurstof voorzien. Jouw hele lijf is constant alert.
Een groot nadeel daarvan is dat minder essentiële systemen van je lijf minder bloedtoevoer krijgen. Je spijsvertering bijvoorbeeld. Die is niet nodig om in een acute toestand van nood te vluchten of vechten. Dat puntzakje friet kan ook later wel goed verteerd worden, maar je moet nu éérst die belangrijke presentatie geven. Als er na een stressvolle gebeurtenis geen rust plaatsvindt, maar je moet gelijk weer door, dan kan de vertering niet optimaal verlopen. Met als gevolg darmklachten.
Vermoeidheid door constant alert te zijn
Daarnaast is constant alert zijn ook gewoon heel vermoeiend. Je scant steeds de omgeving (je telefoon met alle mails, appjes en social media berichten) af op nieuwe prikkels. Je beloningssysteem wordt hierbij ook nog eens geactiveerd, dus het geeft je een goed gevoel. ‘Zie je wel, het is hartstikke handig om constant alert te zijn, want daardoor zit ik er bovenop. Ik ben van alles op de hoogte en ik kan goed inspringen waar nodig.’ Je begrijpt dat het dus moeilijk kan zijn om de cirkel te doorbreken. Je houdt als het ware de stresstoestand in stand. Zélfs als je je moe voelt, blijf je doorgaan. Want er moet immers toch van alles?
Burn-out voorkomen
Veel mensen die in een burn-out terecht komen, herkennen dit gevoel van constant alert te moeten zijn. Hun zintuigen staan wagenwijd open en ze voeden zichzelf constant met nieuwe prikkels. Maar ook zijn ze moe. Slepen ze zichzelf uit bed om naar werk te gaan. Totdat er een moment komt dat de koek op is: een burn-out volgt. Hun systeem is overbelast. En heeft kortsluiting plaatsgevonden en nu kunnen ze niet anders dan rust nemen. Heb jij het gevoel constant alert te zijn en wil je voorkomen dat je daadwerkelijk in een burn-out terecht komt? Lees dan verder naar de onderstaande tips.
Neem een pas op de plaats
Stop allereerst eens met rennen. Dit lijkt zo simpel, maar het is de moeilijkste opdracht. Maar echt waar, doe het. Want als je in een burn-out terecht komt, dan ben je nóg verder van huis. Dan word je geforceerd om stil te staan. Nu heb je nog de keuze. Zeg vaker nee. Zeg dingen af. Kijk naar je agenda. Waar word je nog blij van? Laat die dingen in de agenda staan. Wat vreet energie? Zeg die dingen af – als dat kan. Natuurlijk zijn er dingen die gewoonweg moeten gebeuren. Maar kijk ook daar kritisch naar: het moet dan wel gebeuren, maar ben jij echt de enige die het kan doen? Of kan een ander iets oppakken? Kies desnoods één of twee dingen uit die je delegeert of (tijdelijk) niet meer doet, want constant alert zijn is niet gezond voor je.
Breng rust in je hoofd v.s constant alert zijn
Rust in je hoofd is zo’n beetje het tegenovergestelde van constant alert zijn. Als je stopt met dingen doen, kan het zijn dat de chaos in je hoofd eerst erger wordt. Want wat als dingen niet goed gedaan worden? Wat als je project nu in het water valt? Was als… een mens lijdt doorgaans het meest van het lijden dat hij vreest. Dus probeer jezelf af te leiden van die onrustige gedachten. Ga iets doen waar je van ontspant. Neem een massage, boek een dagje sauna, ga sporten of ga – ondanks alle weerstand die je voelt – op de bank zitten en doe niks. Of drink desnoods alleen een kopje thee. Of lees weer eens een boek. Maak een lange wandeling in de natuur. De weerstand die je bij dit soort activiteiten voelt, wil je heel veel vertellen. Durf jij er eerlijk naar te kijken?
Zoek een (creatieve) uitlaatklep
Ga ook op zoek naar een manier om tot expressie te brengen wat er in je leeft. Of je nu gaat schrijven, tekenen, kleien, moodboards maken of dansen. Het maakt niet uit. Maar vind een manier die bij jou past om je binnenwereld zichtbaar te maken in de buitenwereld. Vaak werkt dit namelijk heel goed om wat meer in het hier en nu te landen. Mediteren of yoga doen kan misschien nog een stap te ver zijn. Als je constant alert bent, zal je flink geconfronteerd worden met je eigen onrustige gedachten als je gaat zitten op een kussentje en probeert je gedachten tot bedaren te brengen. Begin dus met iets dat haalbaar voelt én prettig voor je is om te doen. Dan kan je later altijd nog met mediteren beginnen – want dat raad ik uiteindelijk iedereen aan 😉
