Als we een sterke voorkeur hebben voor een hobby of bezigheid zeggen we nog wel eens dat we hierdoor geobsedeerd zijn. Je bent groot fan van een artiest of acteur en je kamer hangt vol met posters van diegene. ‘Ik ben geobsedeerd door hem!’. In de praktijk klinkt dat leuk maar eigenlijk is obsessief gedrag niet iets positiefs. Wanneer jij groot fan bent van iemand zal het woord ‘obsessief’ met een korrel zout worden genomen. Maar obsessief gedrag, ook wel compulsief genoemd, is een serieuze aandoening waar we eigenlijk niet al te luchtig over moeten doen. Sterker nog, het is een daadwerkelijke persoonlijkheidsstoornis.
Wat is compulsief gedrag?
Als we spreken over compulsief gedrag dan bedoelen we hiermee obsessief gedrag die overheersend terugkomt in veel dingen die je doet in je leven. Wanneer je lijdt aan een obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis heb je één of meerdere aspecten in je leven waar je dwangmatig in handelt. Deze dwangmatigheid gaat dusdanig ver dat het een negatieve invloed heeft op je dagelijks leven. We kennen allemaal wel iemand die graag alles netjes en schoon wil hebben. Een stofje op de kast zal je bij diegene niet vinden. Voor een buitenstaander komt dit over als iemand die goed voor zichzelf kan zorgen terwijl het voor de persoon in kwestie een obsessie is. Eén van de vele voorbeelden die we kunnen noemen van verborgen compulsief gedrag.
Symptomen van compulsief gedrag
Zoals in de intro geschreven is er een verschil tussen idolaat zijn van een bepaalde artiest of daadwerkelijk compulsief gedrag. Een compulsieve persoonlijkheidsstoornis is niet iets wat je goed kunt verbergen. Je hebt de neiging overal controle over te houden en zodra je dit niet met hebt ervaar je veel spanning, en die spanning steek je niet onder stoelen of banken. Er zijn nog een aantal herkenningspunten voor overmatig obsessief gedrag.
- Je kan niet loslaten. Een ontslag, een relatiebreuk of een simpele onenigheid, allerlei redenen om dwangmatig met deze gebeurtenissen om te gaan.
- Je hebt weinig aanpassingsvermogen. Een verandering kan grote impact hebben op je dagelijks leven. Vooral wanneer jij het nut niet inziet van de verandering.
- Je omgeving denkt dat je geen gevoel voor humor hebt terwijl dit eigenlijk bestaat uit onbegrip van je compulsieve gedrag.
- Je gedachten blijft in herhaling vallen. Het obsessieve is niet alleen te merken in je gedrag, je denkwijze is ook dwangmatig. Hierdoor ben je snel geprikkeld en oververmoeid.
- Sommige handelingen moet je op een bepaald manier doen anders word je onrustig. Deze onrust is alleen weg te halen door de handeling nogmaals uit te voeren.
Compulsief gedrag op de werkvloer
Die ene collega die alles volgens het boekje doet en niet af kan wijken van geschreven werkwijzen. Hij of zij raakt al in paniek wanneer iemand buiten de lijntjes wil kleuren en het hek is helemaal van de dam als iemand voorbij het reglement gaat. Als je in redelijke mate compulsief bent dan ben jij dé persoon om regels en procedures te volgen en zal je daar op geen enkele manier van afwijken. Jij bent de perfecte werknemer op een werkvloer waar procedures strak gevolgd moeten worden. Ook als teamleider of manager zou jij het in een dergelijke omgeving erg goed doen. Maar werk je ergens waar creatief met regels en procedures wordt omgegaan? Dan zullen collega’s zich al snel aan jou irriteren door je obsessieve gedrag omtrent de werkwijze.
Verslaving gaat samen met obsessief gedrag
Met bijna iedere verslaving komt tot zekere mate compulsief gedrag kijken. Maar dit is wel afhankelijk van de verslaving zelf. Indien je verslaafd bent aan een verdovend middel, zoals alcohol of cannabis, zal het dwangmatig handelen minder aanwezig zijn. De dwangmatige gedachten die je hebt heeft te maken met het middel in huis hebben. Met een gedragsverslaving zie je compulsief gedrag wel vaak voorbij komen. Een eetverslaving bijvoorbeeld draait grotendeels over inname van voeding. Als je lijdt aan anorexia tel je iedere calorie en vetten die eventueel in je eten zit. Tegenwoordig zie je ook steeds vaker een gezondheidsverslaving. Er is een ongezonde obsessie voor ‘gezond’ eten ontstaan. Dit is dusdanig dwangmatig geworden dat het je functioneren volledig overneemt.
Ook het hebben van een relatieverslaving draait volledig om compulsief gedrag. Je bent dusdanig geobsedeerd geraakt door een persoon, of eigenlijk de situatie, dat je een obsessie hebt gevormd omtrent diegene. Dwangmatige gedachten vullen je hoofd en vertellen jou dat je hem of haar weer moet bellen. Afwijzing werkt bij jou averechts. Naast dat het je een vervelend gevoel geeft heb jij het idee dat je nog meer je best moet doen voor diegene, in plaats van accepteren dat je verder moet met je leven. Dit werkt over het algemeen zo bij veel gedragsverslavingen.
De relatie met stress en burn-out
Het is bijna vanzelfsprekend dat compulsief gedrag met veel stress gepaard gaat. Het maakt hierin geen verschil of het obsessieve gedrag op één enkele factor gericht is, of dat je lijdt aan een obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis. Obsessief gaat over het algemeen vaak samen met dwangmatige gedachten en deze gedachten zijn een definitie van stress. Iemand met overheersend dwangmatig gedrag is doorgaans gevoeliger om in een burn-out terecht te komen. Ook depressies zijn niet vreemd. Dit heeft alles te maken met een verminderd zelfvertrouwen, zelfbeeld en eigenwaarde. Als je niet bezig bent met je obsessie, ben je wel bezig met het veroordelen van jouw eigen gedrag. Je compulsieve gedrag kan gegeven moment dusdanige vormen aannemen dat anderen afstand van je nemen.
Wat te doen met compulsief gedrag?
Hierboven hebben we het voornamelijk gehad over ernstig obsessief gedrag. Indien jij jezelf hierin herkent en je merkt dat je gedrag veel invloed heeft op je dagelijks leven dan willen we dat je weet dat je niet alleen bent. Wanneer je je zorgen maakt, of veel stress ervaart, is het raadzaam contact op te nemen met je huisarts of een professionele coach. Iedereen is tot zekere hoogte gevoelig voor compulsief gedrag en het goede nieuws is dat je er iets aan kunt doen. Je brein wordt gevormd door patronen en ook dit is een patroon die je kunt doorbreken. Start bijvoorbeeld met wandelcoaching om je hoofd wat meer rust te geven. Liberi biedt verschillende coaches ieder met z’n eigen persoonlijke specialisatie. Neem gerust vrijblijvend contact met ons op en ondervindt wat wij voor jou kunnen betekenen.
1 reactie
Ik zou graag hulp willen, ik herken mijzelf hier in en wil graag rust in mijn leven. Voor altijd niet voor even.