Als we spreken over een verslaving dan denken we al snel aan alcohol of cannabis. Maar er is één middelenverslaving die nogal onderschat wordt: een koffieverslaving. Eigenlijk is dat niet de goede benaming want het gaat niet om de koffie maar om de cafeïne die erin zit. Er is al een blog geschreven over koffie nodig hebben om te werken. In dit blog ga ik dieper in op de verslavende werking van cafeïne. Vergeleken met andere verslavende middelen heeft cafeïne een gematigd criteria. Indien je wilt minderen of stoppen met het drinken van cafeïne houdende dranken ben je over het algemeen sneller afgekickt dan bijvoorbeeld met alcohol. Toch is het de moeite waard je te verdiepen in de werking van cafeïne en waarom teveel hiervan niet gezond is.
De oorsprong van cafeïne
De verslavende werking van cafeïne
Cafeïne stond ooit op de dopinglijst
Ontwenningsverschijnselen
Je hoeft niet naar een kliniek om te ontwennen
Waar zit cafeïne in?
Je patronen doorbreken
De oorsprong van cafeïne
De cafeïne die wij hoofdzakelijk tot ons nemen is een van nature aanwezig stof die voorkomt in koffiebonen. Ook sommige soorten thee bevatten cafeïne, die we theïne noemen. Maar cafeïne vind je ook in cacaobonen en kolabonen. Bij die laatste denk je waarschijnlijk direct aan cola en dit is geen vreemde gedachten. In het verleden werden deze bonen gebruikt voor de productie van het meest bekende colamerk. Of dit nu nog steeds zo is, is niet bekend. Ondanks dat wij als mens deze stof gebruiken als semi-stimulerend middel, heeft het van origine een andere werking.
Moeder natuur heeft voor bijna alles wel een doel en zo ook met cafeïne. Het stofje beschermt cafeïne houdende planten van insecten. Als een insect van de plant eet, raakt het verdoofd en kan het de plant niet verder beschadigen. En zo komen we ook tot de ontdekking van de werking van cafeïne. De koffieplant werd rond de 10e of 11e eeuw ontdekt in Ethiopië. De geiten van een aantal herders werden erg actief na het eten van de bessen van een plant, wat we nu kennen als de koffieplant. Deze herders plukten de bessen, lieten deze uitdrogen en verwijderde alle restanten. Nadat ze de bonen hadden gebrand konden ze het vermalen en door water mengen.
De verslavende werking van cafeïne
Omdat er een groot verschil zit tussen een verslaving van bijvoorbeeld cannabis of sterkere verdovende middelen, zoals heroïne of cocaïne, spreken we vaak niet over een verslaving maar over gewenning. Hoe je het ook wendt of keert, cafeïne werkt identiek op het beloningssysteem in ons brein als dat sterkere middelen dit doen. Het is wel vele malen makkelijker te ontwennen van cafeïne. Je hebt overigens ook veel meer nodig om ontwenningsverschijnselen te krijgen. Dan hebben we het over het dagelijks drinken van minimaal 3 koppen koffie.
Omdat cafeïne ervoor zorgt dat je scherper wordt, je meer energie krijgt en je langer wakker kunt blijven valt het onder de zogenoemde stimulerende middelen. Dit betekent ook dat je werkelijk ontwenningsverschijnselen kunt krijgen wanneer je je overmatige koffiegebruik wil minderen.
Cafeïne stond ooit op de dopinglijst
Omdat cafeïne op enig manier invloed heeft op je prestatievermogen, werd er lang gedacht dat dit ook het geval was voor sportprestaties. Hierom stond cafeïne lang op de dopinglijst voor topsporters. De bovengrens bij het Internationaal Olympisch Commité lag op 12μg (0,012mg). Echter is het haast onmogelijk om sociaal gebruik van koffie te onderscheiden van prestatieverhogend gebruik. Omdat er ook geen rotsvast wetenschappelijk bewijs is dat cafeïne daadwerkelijk prestatieverhogend is op topsportniveau, is het in 2004 van de dopinglijst gehaald.
Ontwenningsverschijnselen
De meeste personen die dit blog lezen, en bekend zijn met dagelijkse cafeïne inname, zullen de ontwenningsverschijnselen van cafeïne over het algemeen herkennen. Vanaf het drinken van je kop koffie duur het ongeveer 5 uur voordat de helft van de cafeïne uit je lichaam is verdwenen. Daar beginnen ook al vaak de eerste verschijnselen.
De meest bekende en genoemde klachten zijn: vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn, snel geprikkeld en trillende handen. Maar ook ernstigere symptomen zoals angstklachten of slaapproblemen. Je bent hier extra gevoelig voor wanneer je kampt met psychische- of stressklachten. Denk hierbij aan ADHD, depressie of een burn-out. Indien je volledig stopt met het innemen van cafeïne duurt het over het algemeen een week voordat de ergste verschijnselen voorbij zijn.
Je hoeft niet naar een kliniek om te ontwennen
Laten we een cafeïne afhankelijkheid niet groter maken dan dat het is. Als je wilt stoppen met cafeïne is het niet nodig je aan te melden bij een afkickkliniek. Houd er wel rekening mee dat de ontwenningsverschijnselen de eerste week best vervelend kunnen zijn. Merk jij dat je meer cafeïne tot je neemt dan je zou willen? Dan heb ik een kort stappenplan om te minderen of stoppen met koffiedrinken.
- Om ontwenningsverschijnselen zoveel mogelijk te beperken is het raadzaam langzaam af te bouwen in plaats van abrupt te stoppen met koffie drinken. Dit kan moeiteloos omdat cafeïne, in vergelijking met andere stimulerende- of verdovende middelen, gemakkelijker is om te ontwennen.
- De meest makkelijke manier is om langzaam over de gaan op cafeïnevrije koffie. Zo kun je alsnog genieten van je kop koffie. Besef je wel dat ook decafeïne niet volledig vrij is van cafeïne. Het gaat hier om ongeveer 3mg, wat bijna verwaarloosbaar is.
- Het maakt in principe niet uit hoeveel koffie je nu drinkt. Probeer vanaf nu iedere ochtend maar 1 kop koffie met cafeïne te drinken. De 2e kop koffie wordt decafeïne of andere niet cafeïnehoudende dranken. Let hierbij ook op thee met theïne. Kruidenthee, bijvoorbeeld munt of rooibosthee, is zonder theïne.
Indien je cafeïne helemaal wil beperken zou je na een week minderen, volledig kunnen stoppen zonder al te aanwezige onthoudingsverschijnselen.
Waar zit cafeïne in?
Naast bovenstaande stappenplan is het van belang te weten welk drinken en eten er cafeïne bevatten. Ook al gaat het soms maar minimale hoeveelheden, bewustwording van inname is de eerste stap naar een cafeïne-arm leven. Welke voeding bevat cafeïne, naast koffie of sommige soorten thee?
- Decafeïne koffie – 3mg
- Cola (light) – 20mg
- Chocolademelk – 8mg
- Blokje melkchocolade – 1mg
- Blokje pure chocolade – 3,5mg
- Blikje energiedrank – 80mg
- Ijsthee – 9mg
Je patronen doorbreken
Je bent niet eerste en zeker niet de laatste die het moeilijk vindt om koffie drinken te beperken of helemaal te stoppen. Veelal komt dit door ingesleten patronen waar je al sinds jaar en dag naar leeft. Het hoort bij het opstaan of je hebt jezelf ervan overtuigd dat een kop koffie helpt bij stressvolle momenten. Het klinkt wat tegenstrijdig maar cafeïne zorgt juist voor meer spanningsklachten. Ook voor het meer grip krijgen op je cafeïnegebruik biedt Liberi verschillende professionele coaches. Over het algemeen is er een onderliggende oorzaak voor de drang jezelf te willen stimuleren. Veelal gaat het dan over stress– of burn-out klachten. Neem vrijblijvend contact met ons op en ontdek wat wij voor jou kunnen betekenen.
