Een burn-out kan de beste overkomen. Iedereen heeft het wel eens stress en daar is niets mis mee, je hebt het zelfs nodig! Echter dit gaat bij een burn-out verder; de stress is chronisch, je raakt overbelast en krijgt zowel psychisch als lichamelijk klachten. Kortom: je bent helemaal uitgeput, letterlijk opgebrand. Hoe komt dit en hoe ga je er mee om?
Wat zijn de symptomen van een burn-out?
- Extreme vermoeidheid / uitgeput gevoel: het liefst blijf je de hele dag in je bed liggen, je hebt nergens meer zin in, keuzes maken voelt als een zware opgave en je hebt veel moeite om je te concentreren. Dingen onthouden of nadenken kunnen zwaar voelen en ook lichamelijk kan het voelen alsof er een zware deken over je heen hangt. Spieren voelen slap en zwak en lichamelijke inspanning (zelfs lopen) kan te veel zijn.
- Angst en paniek: eindeloos piekeren, continu gespannen zijn, bang om te falen, onrust en een gejaagd gevoel. Ook lichamelijk is dit merkbaar: drukkend gevoel op de borst, hartkloppingen, duizeligheid, buikpijn, paniekaanvallen en slaapproblemen. Genieten van leuke dingen wordt steeds moeilijker en ook schuldgevoel speelt vaak een rol.
- Emotionele overbelasting: prikkelbaar, snel boos, somberheid of huilbuien. Een burn-out kan ervoor zorgen dat je snel huilt en weinig kunt verdragen. Ook het zelfvertrouwen kan hierdoor afnemen.
- Overprikkeling: Prikkels zoals geluid, licht en drukte kunnen een probleem worden. Prikkels komen sterker binnen en worden minder goed verwerkt, dit kost heel veel energie.
- Slaapproblemen: Terwijl er bij een burn-out sprake is van zowel fysieke als mentale uitputting komen slaapproblemen veel voor. Dit kan komen door overmatig piekeren, onrust of moeite hebben met ontspannen.
Twijfel jij of je een burn-out hebt? Ga voor de zekerheid langs bij je huisarts. Uitputting kan verward worden met een depressie, de huisarts kan hierover meer duidelijkheid bieden.
Oorzaak burn-out
Veel mensen raken in een burn-out op het werk; toch is er vaak een team met collega’s die allemaal in dezelfde situatie zitten, maar niet allemaal uitgeput raken. Hoe kan dit dan? Of iemand een burn-out krijgt is vaak afhankelijk van verschillende karaktereigenschappen, normen en waarden en hoe iemand met een situatie omgaat. Het is namelijk zo dat ieder mens anders op stress reageert.
Verschillende persoonlijkheidskenmerken en karaktereigenschappen die het risico op uitputting vergroten zijn:
- Moeite hebben met hulp vragen, graag alles alleen willen doen of bang zijn om afgewezen te worden.
- Grenzen niet aan kunnen/durven geven en geen nee kunnen zeggen.
- Extreem betrokken zijn bij je werk, hoge eisen stellen aan jezelf en het hebben van een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
- Niet snel tevreden zijn over je prestaties en (doorslaan in) perfectionisme.
Daarnaast kunnen omstandigheden van buitenaf ook een rol spelen. Zeker wanneer meerdere situaties die spanning opleveren zich opstapelen. Denk aan personeel tekort op het werk, waardoor je moet rennen en hollen, een scheiding van je partner of een kapotte auto. Al deze (willekeurige) zaken bij elkaar kunnen ervoor zorgen dat je overspannen raakt en het allemaal niet meer bolwerken.
Hoewel deze zaken zeker kunnen meespelen zijn externe factoren vaak niet de dingen die de doorslag geven. Hetgeen waar het mis gaat is hoe er op zo’n situatie wordt gereageerd. De een kan makkelijker met stressvolle situaties omgaan dan de ander. Het is dus echt afhankelijk van de persoonskenmerken en eigenschappen van de persoon in kwestie.
Hoe kun je een burn-out behandelen?
Een burn-out kan veel verschillende uitingsvormen hebben, van extreme vermoeidheid tot zelfs uitvallen van ledematen. Je wil natuurlijk het liefste zo snel mogelijk herstellen van een burn-out maar het belangrijkste is dat je voldoende rust neemt om te herstellen. Een uitgeput lichaam heeft tijd nodig om weer terug op kracht te komen, dit kan alleen als je jezelf hier de tijd voor gunt.
Wat kan helpen om beter met de situatie om te gaan is praten met een psycholoog of burn-out coach. Iemand waarbij jij je verhaal kunt doen en een luisterend oor vindt, maar ook iemand die je tips en oefeningen kan geven om de draad weer op te pakken. Bij zo’n soort behandelingen is het belangrijk dat het totaalplaatje wordt aangepakt, zowel je manier van denken en doen als de externe risicofactoren.
4 Dingen die je zelf kunt doen
- Zorg voor rust en regelmaat: Het belangrijkste is dat je weer wat op kracht kunt komen en kunt functioneren. Rust en regelmaat spelen hierbij een belangrijke rol. Zorg dat je iedere dag een vaste planning voor jezelf hebt (eentje die haalbaar is, puur zodat je niet na hoeft te denken over de invulling van je dag). Neem een standaard tijd om te gaan slapen en op te staan zodat je voldoende slaapt en plan voldoende rustmomenten in.
- Ga jezelf niet overvragen: Natuurlijk wil je zo snel mogelijk hersteld zijn, maar helaas is dit een proces wat tijd nodig heeft. Als je merkt dat je na enige tijd weer meer energie hebt is het belangrijk jezelf niet direct te overvragen. Je hoeft niet meteen weer aan het werk en fanatiek sporten kan ook wel even wachten. Zorg eerst dat je alle zaken weer op orde hebt en je daar prettig bij voelt voordat je weer nieuwe dingen gaat doen. Zo kun je de kans op een terugval verkleinen.
- Zorg dat je er goed uitziet: Het is heel verleidelijk om de hele dag in je trainingsbroek en een trui rond te lopen als je met een burn-out thuis zit, maar toch is dit af te raden. Als jij zorgt dat je er – ondanks je somberheid – goed uitziet, zul je je wellicht ook net wat beter voelen over jezelf. Trek leuke kleren aan en als je een vrouw bent: doe dan eventueel wat make-up op je gezicht. Het is een kleine moeite en kan een groot effect hebben.
- Voldoende bewegen: Misschien is dit niet het eerste waar je aan denkt als je uitgeput thuis zit, maar beweging is wel iets waardoor jij je beter kunt voelen. Als je net in een burn-out zit is 5 minuten wandelen misschien al voldoende, maar alles is beter dan niets. Probeer dit – als het haalbaar is – op te bouwen. Door te bewegen maken je hersenen endorfine aan, ook wel het gelukshormoon genoemd. Dit is dus erg gunstig voor je stemming. Ook de buitenlucht kan veel goed doen! Het is niet belangrijk hoe lang je beweegt, het belangrijkste is dát je het doet.
GratisBurn-out testOnze gratis burn-out test geeft je in 50 vragen antwoord hoe het nu daadwerkelijk is gesteld met jouw stressniveau.
Leer luisteren naar je lichaam
Tijdens een burn-out is het je taak om goed naar je lichaam te luisteren en je grenzen te bewaken. Alleen op die manier kun je ook het snelste weer herstellen. Weet dat dit een proces is vol met moeilijke maar waardevolle leermomenten en kansen om zowel jezelf opnieuw te leren kennen als te ontdekken wat echt bij je past en dat zal vast geen burn-out zijn.
