Burn-out bij jongeren is een groot en zeer actueel probleem. Wanneer mensen het hebben over een burn-out, gaat de aandacht vaak automatisch uit naar volwassenen en niet zozeer naar jongeren en jongvolwassenen. Enerzijds is dit logisch. Iedereen weet van de problemen die werkstress kan veroorzaken. Deze vorm van stress is de voornaamste veroorzaker van burn-outs. Het helpen re-integreren van mensen met werkstress is zelfs een van onze specialismen. Ik heb in meerdere blogs al vaker gepleit voor meer aandacht voor stress en burn-outs. Meer aandacht voor werkstress op het werk bijvoorbeeld, maar ook meer aandacht voor stress en burn-outs in het algemeen. Aandacht betekent meer bewustzijn en leidt tot meer kennis. Meer aandacht en kennis van burn-out bij jongeren is wat mij betreft prioriteit.
Jongeren zijn over het algemeen gezond en fit. Hierdoor gaan mensen er automatisch van uit dat jongeren veel kunnen hebben. Dat is ook zo, maar iedereen heeft grenzen. Jongeren groeien op in een maatschappij die sterk veranderd is ten opzichten van de maatschappij waarin oudere generaties zijn opgegroeid. Dit betekent dat jongeren druk kunnen ervaren op manieren waar mensen zich niet altijd bewust van zijn. Dat is één van de redenen waarom een burn-out bij jongeren soms gebagatelliseerd wordt. Kijkend naar de cijfers, kan echter niet worden ontkend dat een burn-out bij jongeren een serieus probleem is.
Burn-out bij jongeren: een serieus probleem
Een burn-out ontstaat door een chronische stress. Wat begint als te veel ongezonde stress, kan overgaan in overspannenheid (surmenage) en – wanneer er niet wordt ingegrepen – uiteindelijk een burn-out. Een burn-out ontstaat dus niet zomaar. Het is het resultaat van een opeenhoping van stress die niet verwerkt kan worden. Vaak is is er sprake van een opeenhoping gedurende meerdere jaren. Een burn-out ontstaat namelijk niet van de ene op de andere dag.
Dit maakt een burn-out bij jongeren extra zorgwekkend. Hoe kan het dat veel jongeren kennelijk al zo lang en structureel zoveel stress ervaren dat zij op jonge leeftijd een burn-out ontwikkelen? Het Trimbos Instituut en het RIVM deden onderzoek naar de oorzaken. Nog los van de stress die jongeren kunnen ervaren, is de uitgangssituatie van veel jongeren al niet goed. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bepaalde groepen extra vatbaar zijn voor stress. Vooral op jonge leeftijd. Zo blijken kinderen uit niet volledige gezinnen, kinderen met een migratie-achtergrond of kinderen uit gezinnen met een laag welvaartsniveau extra kwetsbaar zijn voor stress en stress gerelateerde problemen. Alleen al op basis van deze criteria kun je constateren dat honderdduizenden kinderen in Nederland een verhoogd risico lopen.
Cijfers laten zien: opgroeien gaat gepaard met meer stress
Wat ook uit de cijfers van het onderzoek blijkt, is dat opgroeien gepaard gaat met stress. De kans op een burn-out bij jongeren neemt vanaf ongeveer hun twaalfde sterk toe. Dit is een punt om bij stil te staan en een bewijs dat burn-outs zeer geleidelijk kunnen ontstaan wanneer problemen niet op tijd worden herkend en erkend. De basis voor een burn-out bij jongeren wordt vaak al op jonge leeftijd gelegd. De signalen van een burn-out blijven dikwijls onopgemerkt. Hierdoor nemen de problemen toe, waardoor deze kunnen verergeren en kunnen leiden tot een burn-out die misschien te voorkomen was geweest.
Op twaalfjarige leeftijd vertoont minder dan 5% van de meisjes en jongens psychische klachten die gerelateerd zijn aan stress. Bij meisjes loopt dit al vroeg op naar bijna 15% op hun 18de. In voorgaande onderzoeken lag dit percentage bij jongens steevast lager. Inmiddels niet meer, al ervaren jongens vaak op latere leeftijd de gevolgen van te veel stress. Zo rond hun 24ste loopt dit percentage op naar zo’n 13%. Waarom zijn deze percentages zo zorgwekkend? Omdat jongeren zelf aangeven dat zij door stress burn-out klachten ervaren. Burn-out klachten ervaren betekent nog niet dat je al een burn-out hebt, maar je loopt absoluut een sterk verhoogd risico.
Wat veroorzaakt een burn-out bij jongeren?
Een burn-out bij jongeren ontstaat dus op dezelfde manier als bij volwassenen of ouderen: te veel ongezonde stress. De oorzaken hierachter zijn bij jongeren wel verschillend. Opvallend is dat jongeren vaak goed kunnen benoemen wat hun stress veroorzaakt. Wellicht kunnen zij dit zelfs beter dan ouderen. Veel genoemde oorzaken van stress en burn-outs onder jongeren zijn:
- Te hoge verwachtingen van henzelf (dit speelt met name onder hoger opgeleide jongeren)
- Te veel verwachtingen vanuit hun omgeving
- Druk vanuit sociale groepen
- Moeite om school, bijbanen en privéleven te combineren
Extra aandacht voor jonge kinderen
Jongeren zijn gelukkig vaak al in staat om over hun problemen te praten. Hoewel schaamte ervoor kan zorgen dat zij dit niet doen. Kinderen kunnen, zeker tot aan de pubertijd echter vaak niet goed aangeven dat zij last hebben van stress. Ook onder jonge kinderen is stress echter een realistisch probleem. Wees als ouder bewust op de volgende aandachtspunten:
- Kinderen kunnen hun grenzen moeilijk in de gaten houden
- Zij praten niet gemakkelijk over hun gevoelens
- Kinderen kunnen niet altijd goed om hulp vragen
- In hun enthousiasme kunnen zij soms geen nee zeggen
Maar hoe weet je of een kind last heeft van stress? Vaak kun je het merken aan een combinatie van de volgende symptomen:
- Regelmatige of constante vermoeidheid
- Slecht of onrustig slapen, al dan niet met veel nachtmerries
- Lichamelijke klachten die niet bij de leeftijd passen
- Weinig eetlust
- Onrustig gedrag
GratisBurn-out testOnze gratis burn-out test geeft je in 50 vragen antwoord hoe het nu daadwerkelijk is gesteld met jouw stressniveau.
Jongeren hebben te kampen met specifieke uitdagingen
De uitdagingen waar jongeren mee te maken kunnen krijgen, worden nog wel eens onderschat. De maatschappij is veranderd. Stress door Social media is bijvoorbeeld een realistisch probleem geworden. Oudere generaties begrijpen dit misschien niet altijd, of zien het als aanstellerij. Social media is voor veel jongeren echter een integraal onderdeel van hun leven geworden. Hiermee staan zij in contact met hun sociale omgeving en de wereld. Hoewel dit mogelijkheden biedt, betekent het ook dat zij in contact komen met veel meer invloeden. Het beeld van “perfectie” is overal om hen heen en dat kan grote druk en stress met zich meebrengen.
Wat ook zeker niet vergeten mag worden, is dat jongeren enerzijds heel veel kansen krijgen (wat wel weer kan bijdragen aan keuzestress), maar anderzijds de wereld om hen heen zien veranderen. Veel jongeren hebben hun ouders misschien zien worstelen met stress en burn-outs en ze groeien op in een maatschappij met problematiek die hen wellicht harder gaat raken dan generaties voor hen. Denk aan onzekerheid op de arbeidsmarkt, verdwijnende pensioenen en klimaatproblematiek. Het zijn uitdagende tijden voor jongeren en daarom moet het probleem van de burn-out bij jongeren absoluut serieus genomen worden. De burn-out coaches van Liberi staan daarom ook voor jongeren klaar.
