Doe jij vaak dingen op de automatische piloot? Dat kan heel handig zijn! Er komen op één dag namelijk zo veel prikkels op ons af, als we die allemaal bewust zouden moeten verwerken dan zijn we binnen een mum van tijd overprikkeld. Gelukkig filteren onze hersenen veel dingen eruit waar we niets mee hoeven. Zo houden we ruimte over voor de dingen waar we wél onze aandacht aan moeten schenken.
Een typisch voorbeeld van de automatische piloot is autorijden. Iedereen die zijn of haar rijbewijs heeft herinnert zich wel die eerste keren achter het stuur. Je moest aan alles tegelijk denken en het voelde soms wat overweldigend. Sturen, koppeling indrukken, schakelen, gas geven, remmen, goed in je spiegels kijken… Wat leek het toen veel allemaal tegelijkertijd. Als je eenmaal je rijbewijs hebt en al een aantal jaartjes onderweg bent, dan sta je er niet meer bij stil. Je stapt zo in de auto en rijdt weg. De automatische piloot heeft het overgenomen! Onbewust verricht je de handelingen die nodig zijn om je auto (en jezelf!) van A naar B te krijgen.
Het is in het voorbeeld van de auto heel prettig dat je er niet telkens zo over hoeft na te denken als toen je nog rijlessen had. Dát is het grote voordeel van de automatische piloot. Omdat veel handelingen vrijwel onbewust gaan houd je ruimte over in je hoofd voor andere dingen. Tegelijkertijd is dit ook een valkuil van het in de automatische piloot stappen. Sommige handelingen of gedragingen kwamen je eerder van pas, maar zitten je nu vooral dwars. Als je dit op de automatische piloot doet heb je het veelal niet eens door. Het is zo’n automatisme geworden dat je er niet bij stil staat dat het ook anders kan.
Neem Petra. Als kind groeide zij op met een zieke moeder. Haar vader werkte veel en zij was de oudste in huis. Ze heeft daardoor al vroeg geleerd om veel voor haar jongere broertje en zusje te zorgen waar haar moeder dat niet kon. Waar het haar moeder niet lukte om er voor haar kinderen te zijn, stond Petra op als een soort surrogaatmoeder. Al heel jong nam ze allerlei verantwoordelijkheden op zich die eigenlijk niet passend waren bij een kind van haar leeftijd.
Als volwassene is ze nog steeds een heel zorgzaam persoon. Het is haar automatische piloot die direct opspringt als er een beroep op haar gedaan wordt. Maar niet alleen als er een beroep op háár gedaan wordt: ook als er een algemene vraag of verzoek in de groep wordt gesteld voelt zij direct de drang om te reageren. Ze heeft het gevoel dat ze geen nee kan zeggen, want ‘wie moet het anders doen?’
Petra kwam in een burn-out terecht omdat ze haar eigen grenzen niet goed kon aanvoelen en aangeven. In de automatische piloot ging ze op ieder verzoek en iedere vraag in. Dit hield ze uiteraard niet oneindig lang vol. Ze kreeg eerst wat vage lichamelijke klachten die van kwaad tot erger werden. Toen ze bij de huisarts aanklopte was het eigenlijk al veel te laat: ze was constant moe, had last van een stijve nek en schouders, had vaak hartkloppingen en brandend maagzuur en ze had het idee dat ze alleen maar aan het rennen en vliegen was. En dat was ze ook. In de automatische piloot.
Het proces naar herstel hield voor Petra allereerst in dat ze moest gaan inzien dat zij de wereld niet op haar schouders hoefde te dragen. Natuurlijk waren haar jongere kinderen grotendeels afhankelijk van haar, maar ze had ook een man, lieve schoonouders en een oppas die voor de kinderen konden zorgen. Ze ging oefenen om uit die automatische piloot te stappen en te reflecteren op haar keuzes. Moest zij dit nu doen? Kon iemand anders het doen? Moest het daadwerkelijk gebeuren? Moest het nú meteen? Was er een andere oplossing voor handen?
In het begin kost het redelijk wat energie om uit de automatische piloot te stappen en bewust je keuzes voor je te zien. Het is net als opnieuw auto leren rijden: er zijn nog geen paadjes in je hersenen aangelegd voor dit nieuwe gedrag. Je zult zelf een nieuw paadje aan moeten leggen. In het begin moet je je misschien wel door een jungle heen worstelen. Maar hoe vaker je ditzelfde paadje bewandelt, hoe meer uitgesleten het raakt. En op een gegeven moment gaat het nieuwe gedrag je net zo gemakkelijk af als het oude gedrag. Als je vervolgens wederom in de automatische piloot gedrag vertoont dat behulpzaam is, is daar niets mis mee.
Het gaat er om dat je met regelmaat even afstand kunt nemen van de situatie en jouw eigen gedrag. Dat je je bewust wordt en bent van jouw eigen keuzes daarin. En als je besluit dat wat jouw automatische piloot uitvoert prima is, dan kan je dat lekker blijven doen. Maar als je merkt dat het gedrag is dat wat je werkelijk wilt tegenwerkt, dan is er werk aan de winkel.
Een eerste stap kan zijn om voor je te zien hoe je het anders wilt. Wat is er nodig om het anders te gaan doen? Wat vraagt dat van jou? Vraagt het eventueel iets van de ander? Wat heb je nodig? Het kan fijn zijn om hulp in te schakelen en anderen te vertellen over jouw voornemens om het anders te doen. Het kan best dat je omgeving weerstand biedt. Want als jij ineens niet meer op de automatische piloot voor iedereen om je heen de benen uit je lijf rent, dan moeten zij zélf ineens wat gaan doen. En dat vinden ze niet altijd even leuk.
Maar weet dat ieder mens verantwoordelijk is voor zichzelf. En dat er ook andere volwassenen zijn die jou kunnen ondersteunen bij de opvoeding van kinderen. Je hoeft het echt niet allemaal alleen te doen! Dat is niet gezond en kan ook eigenlijk niet. It takes a village to raise a child, niet waar? En net zo goed hebben wij volwassenen anderen om ons heen nodig om ons goed te voelen.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606