Anorexia nervosa is een eetstoornis die verstrekkende gevolgen kan hebben. Mensen (95% van alle mensen met anorexia nervosa is vrouw) kunnen de eerstoornis om verschillende redenen ontwikkelen. Daar ga ik in deze blog op in. En natuurlijk over de rol die stress kan spelen. In deze blog lees je:
- Hoe ontstaat anorexia nervosa?
- Anorexia kan een vorm van controledrang zijn
- Symptomen van anorexia nervosa
- Anorexia nervosa en stress
- Wat kun je doen?
- Maak jij je zorgen om iemand anders?
De stem van anorexia: “ik wil niet meer eten. Ik kan niet meer eten. Ik mag niet meer eten.” De officiële benaming is anorexia nervosa. Het is een ingewikkelde eetstoornis die verder gaat dan ‘slechts’ niet willen of kunnen eten. In het ergste geval leidt het tot ziekenhuisopname en de dood, letterlijk vanwege uithongering. Het is daarom heel belangrijk de ziekte serieus te nemen en tijdig hulp in te schakelen, of je nu zelf met anorexia nervosa kampt of iemand in je omgeving kent die het heeft.
Hoe ontstaat anorexia nervosa?
Er zijn vele redenen waardoor anorexia nervosa kan ontstaan. Er is meestal niet één specifieke reden te benoemen, maar er spelen meerdere dingen mee. Zo zijn er bijvoorbeeld risicofactoren die de kans op anorexia vergroten. Denk aan een laag zelfbeeld, bepaalde karaktereigenschappen zoals perfectionisme, een grote angst voor afwijzing of angst voelen om een te hoog gewicht te ontwikkelen. Bovendien is gebleken dat als familieleden worstelen met een eetstoornis (naast anorexia kun je ook denken aan boulimia of orthorexia), dat de kans groter is dat je zelf ook een eetstoornis ontwikkelt.
Daarnaast kunnen ook negatieve jeugdervaringen meespelen. Als je dingen hebt meegemaakt als emotionele verwaarlozing, mishandeling of seksueel misbruik kan het zijn dat je een trauma hebt opgelopen. Er is een gevoel van machteloosheid en mogelijk walging over jezelf ontstaan. Over het algemeen willen we dit soort nare gevoelens uit de weg gaan.
Anorexia kan een vorm van controledrang zijn
Ieder mens zal zijn eigen coping mechanismen ontwikkelen om met heftige gevoelens om te gaan. Dit zijn bepaalde gedragingen zodat je de nare gevoelens niet hoeft te voelen. Je schuift ze als het ware onder het tapijt. Veelvuldig alcoholgebruik, drugs, overmatig sporten of niet meer willen eten (of juist heel veel gaan eten) zijn allemaal manieren om jezelf te verdoven, om de pijn van het verleden niet te hoeven voelen. In die zin is anorexia een manier om controle terug te krijgen. De controle die je in het verleden niet had, kun je in het heden wel uitoefenen over jezelf.
Tenslotte kan het zijn dat bepaalde omstandigheden de nadruk leggen op dun zijn. Denk aan meisjes die op turnen, kunstschaatsen, of ballet zitten of vrouwen die in de modellenwereld werken. Anorexia komt dan ook veel meer voor bij meisjes en vrouwen dan bij jongens en mannen. De cijfers liegen er niet om: zo’n 95 procent van de mensen met anorexia nervosa is vrouw.
Symptomen van anorexia nervosa
Anorexia is vaak moeilijk te herkennen, zeker in het beginstadium. Mensen met anorexia nervosa hebben dan zelf nog lang niet altijd door dat ze het hebben. Aanwijzingen dat anorexia een rol kan spelen zijn:
- Veel met gewicht bezig zijn en met name angstig zijn om aan te komen.
- Overmatig sporten.
- Snel moe en duizelig zijn
- Jezelf te dik vinden, terwijl je eigenlijk te licht bent.
- Een droge huid en dun haar (vaak ook haaruitval).
- Gevoelens van schaamte en tekortkomen.
- Proberen te verbergen voor anderen dat je niet of weinig eet.
- Gebruik van laxeermiddelen.
- Darmklachten.
- Het gaat vaak samen met gevoelens van stress, depressie, dwanggedachten en onrust.
- Uitblijvende of onregelmatige menstruatie.
Een andere indicator van anorexia kan een te laag BMI (Body Mass Index) zijn. Over het algemeen wordt gesproken van ondergewicht als de BMI lager is dan 18,5. Ondergewicht is natuurlijk niet hetzelfde als anorexia. Maar wanneer de BMI onder de 17,5 komt kan er zeker sprake zijn van anorexia. Een BMI tussen de 16-17 wordt vaak gezien als een matige vorm, terwijl een BMI tussen de 15-16 als een ernstige vorm wordt gezien. Een BMI onder de 15 is zelfs extreem en dan neemt de kans op het falen van organen steeds meer toe.
Anorexia nervosa en stress
Stress kan een rol spelen bij het ontwikkelen van anorexia nervosa of het verloop van de ziekte. Net zoals bij de negatieve ervaringen uit de jeugd kan er een drang zijn naar controle. In het geval van stress kan ook het verlangen opkomen naar controle. Dit is en blijft echter een schijncontrole, zoals dat bij de verschillende eetstoornissen altijd het geval is. Hoe fijn het gevoel van controle ook is, voeding gebruiken om dit doel te bereiken is een ongezonde manier ermee om te gaan.
Je kunt zelf je stressniveau testen met onze gratis burn-out test. Zo krijg je inzicht in de hoeveelheid stress die je ervaart op verschillende vlakken. Als je hoog scoort ervaar je dus veel stress en is het belangrijk dat je er iets mee doet. Zo kun je voorkomen dat je coping mechanismen gaat ontwikkelen om een gevoel van schijncontrole te krijgen.
Wat kun je doen?
Anorexia is niet een ziekte waar je alleen mee moet blijven rondlopen. Het is heel belangrijk om steun en professionele hulp te vinden. Zeker als je jezelf herkent in (veel van) de symptomen van anorexia, dan raden we je aan om met je huisarts in gesprek te gaan. Samen kun je kijken wat de geschikte hulp voor jou zal zijn. Realiseer je goed dat het erkennen dat je wellicht met anorexia kampt al echt een enorme stap is op weg naar herstel.
Maak jij je zorgen om iemand anders?
Ken je iemand in je omgeving die (mogelijk) anorexia nervosa heeft? Als diegene nog geen begeleiding of therapie hierbij krijgt, probeer dan eens het gesprek erover aan te gaan. Zit diegene nog in de ontkenning en probeert hij of zij het vooral te verbergen? Uit dan je zorgen zonder opdringerig te worden dat de ander hulp moet zoeken. Als de ander druk ervaart en het gevoel krijgt iets te moeten, dan werkt dit vaak averechts. Houd het daarom bij jezelf: spreek je zorgen uit, maar laat ook weten dat je er bent voor de ander. Bied een luisterend oor als zij wél iets willen delen over hun problemen. Je keurt hiermee de eetstoornis niet goed, maar je laat weten dat je er voor hen bent.
Ook als iemand wel begeleiding ontvangt voor anorexia nervosa is een sociaal vangnet heel belangrijk. Laat diegene dus weten dat je er voor hem of haar bent. Het kan jaren duren voordat iemand de eetstoornis achter zich kan laten en in sommige gevallen lukt dit helemaal niet en wordt het een chronische vorm. Dan moet iemand leren leven met de bijbehorende worstelingen en is het een uitdaging om voldoende kwaliteit van leven te bereiken en behouden. Cognitieve gedragstherapie kan dan helpend zijn om zo goed mogelijk om te blijven gaan met de pieken en dalen van deze eetstoornis.
