Omgaan met een angstige hechtingsstijl: praktische tips

De naam zegt het al, een hechtingsstijl is een manier of stijl waarop je je aan anderen hecht. Volgens de hechtingstheorie van John Bowlby wordt de basis voor een hechtingsstijl gelegd in de kindertijd. De onveiligheid of veiligheid die je als kind ervaart ten opzichte van voornamelijk ouders en verzorgers, bepaalt voor een groot deel hoe je je als volwassene opstelt in relaties. Die vroege relatie met je ouders dient namelijk als blauwdruk en dientengevolge heeft ze veel invloed op onze latere kijk op wat een relatie is en wat daar moeilijk aan kan zijn. In dit artikel bespreek ik de verschillende hechtingsstijlen kort, maar de nadruk ligt op de angstige hechtingsstijl. Je leert hoe je op een gezonde manier met deze stijl kunt leven.

Wat is de angstige hechtingsstijl?

De angstige hechtingsstijl kenmerkt zich door een diepgewortelde angst voor verlating en een constante behoefte aan bevestiging en geruststelling binnen relaties. Personen met deze hechtingsstijl kunnen vaak overmatig bezorgd zijn over de beschikbaarheid en betrokkenheid van hun partners en hebben de neiging zich vast te klampen aan relaties uit angst om alleen gelaten te worden.

Ontstaan van de angstige hechtingsstijl

De oorsprong van de angstige hechtingsstijl ligt vaak in de vroege kindertijd, waarin de primaire verzorger onvoorspelbaar of inconsistente reageerde op de behoeften van het kind. Stel je bijvoorbeeld een liefdevolle moeder voor die zelf behoorlijk angstig en neurotisch aangelegd is. Op de zondag kan je fijn met haar knuffelen en luistert ze aandachtig naar je, maar maandag na werk is ze ineens totaal ontoegankelijk en gestrest. Voor een kind is dit soort gedrag beangstigend.

Dit kan resulteren in een gebrek aan vertrouwen in anderen en een constante staat van hyperwaakzaamheid ten opzichte van mogelijke afwijzing. Wanneer je als kind soms niet de zorg en aandacht krijgt die je nodig hebt, kan dit wanhopig maken. Vaak hebben kinderen maar beperkte mogelijkheden; ze kunnen bijvoorbeeld overmatig voor hun ouders gaan zorgen of hun eigen behoeftes wegdrukken.

Herkennen van de angstige hechtingsstijl

Het herkennen van de angstige hechtingsstijl bij jezelf kan een belangrijke eerste stap zijn naar herstel en groei. Enkele veelvoorkomende kenmerken van deze hechtingsstijl zijn:

1. Overmatige bezorgdheid over de relatie en angst voor verlating. Hier heb ik het over relaties in je volwassen leven, zoals intieme relaties of vriendschappen.
2. Constante behoefte aan bevestiging en geruststelling van de partner. Je checkt steeds weer of de ander je wel leuk vindt en je vermijd gedrag wat conflictueus kan aanvoelen. Hierdoor laat je over je heen lopen.
3. Neiging tot overmatige afhankelijkheid van anderen voor emotionele stabiliteit. Wellicht voel je je pas veilig wanneer anderen jou verzorgen en geruststellen. Net als vroeger, toen je opluchting ervaarde toen je ouders er wél voor je waren.
4. Intense emoties en reacties bij het ervaren van afwijzing of kritiek. Afwijzing of kritiek zijn sterke triggers voor je, aangezien ze een herhaling zijn van zeer beangstigende ervaringen uit je kindertijd. Denk aan de moeder die je negeerde na haar werkdag.

De gedragingen die voortkomen uit een angstige hechtingsstijl, leiden er vaak toe dat anderen afstand gaan nemen, wat de angst alleen maar doet toenemen. Zo is er sprake van een vicieuze cirkel. Als je merkt dat deze patronen zich herhalen in je relaties, kan het zijn dat je een angstige hechtingsstijl hebt ontwikkeld.

Verschillen met andere hechtingsstijlen

Het is belangrijk om de angstige hechtingsstijl te onderscheiden van andere hechtingsstijlen, zoals de veilige, vermijdende en gedesorganiseerde hechtingsstijlen.

• In tegenstelling tot mensen met een veilige hechtingsstijl, die vertrouwen hebben in zichzelf en anderen en gemakkelijk verbindingen kunnen aangaan, ervaren mensen met een angstige hechtingsstijl vaak een diepgewortelde onzekerheid en angst voor verlating. Veilig gehechte mensen kunnen zich veilig voelen met en bij zichzelf en ze vertrouwen erop dat er in de toekomst nieuwe fijne relaties kunnen ontstaan.
• Terwijl mensen met een vermijdende hechtingsstijl neigen naar het vermijden van emotionele intimiteit en afstand houden in relaties, zoeken mensen met een angstige hechtingsstijl juist voortdurend naar nabijheid en geruststelling. Dit laatste kan door de partner als beklemmend worden ervaren.
• De gedesorganiseerde hechtingsstijl wordt gekenmerkt door tegenstrijdige gedragingen en emoties als gevolg van traumatische ervaringen, zoals misbruik.

Wetenschappelijk onderzoek en werken aan ‘herstel’

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen met een angstige hechtingsstijl een verhoogd risico hebben op depressie, angst (natuurlijk) en relatieproblemen.

Wetenschappelijk onderzoek heeft verschillende benaderingen geïdentificeerd die effectief kunnen zijn bij het ‘herstellen’ van een angstige hechtingsstijl en het ontwikkelen van gezonde hechtingspatronen. Hierbij zou ik wel het een en ander willen nuanceren. Allereerst is het belangrijk om de hechtingsstijlen niet als hokjes te beschouwen. Je kunt je in meerdere stijlen herkennen en de stijlen kunnen in meer of mindere mate aanwezig zijn.

Enkele benadering die helpen bij herstel:

1. Therapie: gespecialiseerde therapievormen, zoals hechtingsgerichte therapie en emotiegerichte therapie (de ervaren emoties zijn vaak intens), kunnen helpen bij het verkennen en veranderen van diepgewortelde hechtingspatronen.
2. Zelfreflectie en zelfcompassie: het cultiveren van zelfbewustzijn en zelfcompassie kan helpen bij het verminderen van zelfkritiek en het ontwikkelen van een veiliger gevoel van eigenwaarde. Zelfcompassie is eigenlijk een liefdevol bewustzijn; de liefdevolle ouder die je vroeger hebt gemist.
3. Relatievaardigheden: het aanleren van effectieve sociale vaardigheden kan helpen bij het opbouwen van gezonde relaties en het verminderen van angst voor verlating. Een voorbeeld hiervan is het oefenen met je grenzen aangeven.

Praktische tips

Naast professionele begeleiding zijn er enkele praktische tips die kunnen helpen bij het herstellen van een angstige hechtingsstijl. Het belangrijkste hierbij is zelfkennis: wanneer je weet dat je angstig gehecht bent, kun je dit gemakkelijk bij jezelf herkennen en hierdoor is het makkelijker erop in te spelen, nu je volwassen bent.

1. Leer vertrouwen: werk aan het opbouwen van vertrouwen in jezelf en anderen door positieve ervaringen op te doen en jezelf toe te staan ​​geleidelijk aan risico’s te nemen in relaties.
2. Communicatie: oefen open en eerlijke communicatie met je partner over je behoeften, angsten en zorgen en leer te luisteren naar hun perspectief.
3. Zelfzorg: investeer in zelfzorgactiviteiten die je helpen stress te verminderen en je emotionele welzijn te bevorderen, zoals meditatie, lichaamsbeweging en creatieve expressie.

Conclusie

De angstige hechtingsstijl is diepgaand van invloed op onze relaties en ons welzijn, maar het is mogelijk om te ‘herstellen’ en gezonde hechtingspatronen te ontwikkelen. Door zelfbewustzijn, professionele begeleiding en praktische strategieën voor herstel kunnen mensen met een angstige hechtingsstijl hun relaties versterken en een dieper gevoel van verbondenheid ervaren. Met de juiste ondersteuning en inzet is het mogelijk om de cyclus van angst en onzekerheid te doorbreken. En zoals altijd: wees hierbij vooral lief voor jezelf.