“Partir c’est mourir un peu”, oftewel: afscheid nemen is een beetje sterven.
Als ik de tv aanzet val ik midden in een documentaire over de Star Wars films uit de 70-er jaren. Het succesverhaal van George Lucas samen met zijn vrouw Marcia Lucas-Griffin. Marcia doet de filmmontages en ontvangt hier zelfs een Oscar voor. Een succesverhaal met een keerzijde. In 1983 na 13 jaar huwelijk verliet Marcia George (ze hebben samen een dochter) omdat ze naast het harde werken geen liefde en aandacht meer van hem voelt. De tol van hun succes.
Even later toont de documentaire het trieste beeld van een gebroken vrouw. George Lucas heeft het haar nooit vergeven. Veertig jaar later is er nog altijd geen gesprek mogelijk tussen de twee. De emotionele pijn en het onvermogen om los te laten zijn voelbaar. Het is een verhaal van rouw die nooit echt werd verwerkt.
Dit verhaal brengt mij bij het rouwproces en de fasen die we als mensen doormaken. Wanneer een groot verlies ons treft, begint het vaak met ontkenning: een instinctieve reactie waarin we de werkelijkheid niet kunnen of willen geloven. Voor sommigen volgt daarna een fase van boosheid.
De letterlijke woorden van een vrouw boven het dode lichaam van haar man. “Dit kun je niet maken, mij zo achter te laten”. De boosheid en het verdriet. Aansluitend de fase van het slachtofferschap en de impasse, het gevoel dat je vastzit en er geen uitweg meer is. Gevolgd door machteloosheid of depressie. Een slachtofferrol kan op de loer liggen, waarbij de toekomst even niet meer zichtbaar lijkt. Soms volgt daarna apathie, een fase waarin niets meer lijkt te schelen. De energie om iets te doen, ontbreekt. Het voelt als een neerwaartse spiraal waarin het verleden ons gevangen houdt.
Rouwen om het verlies van een relatie, van een overledene, of het verlies van iets kostbaars. Niet meer de ‘oude’ kunnen zijn door bijvoorbeeld geestelijke of lichamelijke tekortkomingen die ontstaan.
In de rouwcurve zien we een neerwaartse beweging terug: een focus op wat verloren is gegaan. Het keerpunt begint met aanvaarding en rust. “Ik ben bereid afscheid te nemen” Die switch van kijken naar ‘wat er wel is’ in plaats van ‘wat er niet meer is’ vraagt tijd. Het gaat om acceptatie en niet opgeven, maar toestaan. Het koninkrijk van het zijn. Zoals iemand ooit mooi verwoordde: “Het oude bestaat niet meer, en het nieuwe is er nog niet.”
De curve maakt vervolgens de beweging van reactief naar creatief. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan: Je wilt wel, maar weet misschien niet hoe. Of je durft niet, omdat het onbekend terrein is. Hier begint de fase van oriëntatie: voorzichtig naar voren kijken en onderzoeken welke mogelijkheden er zijn. Dit is de stap uit het slachtofferschap. Het vraagt lef om nieuwe plannen te maken, nieuwe uitdagingen aan te gaan en een toekomst te creëren die je nog niet helemaal kunt overzien. Zoals de rouwcurve laat zien, is dit geen rechte lijn. Er is een slingerbeweging die heen en weer tussen oude pijn en nieuwe hoop. Maar elke keer dat je een stap zet, hoe klein ook, komt er iets van licht terug in je leven.
Terug naar het verhaal van George en Marcia Lucas. De documentaire geeft ons een indruk van George Lucas die in zijn boosheid en verdriet, de emotionele pijn is blijven hangen. Het verlies heeft zijn leven en emoties in een ijzige greep gehouden. Hierdoor is hij na veertig jaar nog steeds niet in staat een stap te zetten naar de moeder van zijn kind en de vrouw die zo bepalend was voor het succes van de eerste ‘George Lucas’ Star Wars reeks.
Dit verhaal laat zien hoe belangrijk het is om door de fases van rouw te bewegen. Natuurlijk gaat dat niet zonder slag of stoot. Soms is de pijn te groot, de wond te diep. Maar om in een staat van acceptatie te komen, is het nodig om los te laten wat ons vasthoudt. Hoe moeilijk dat ook is.
Laten wij in ieder geval kijken naar de ‘gewone’ mensen om ons heen. De mensen die nog moeite hebben met de acceptatie en een voorwaartse beweging vooral nog erg lastig vinden. Mensen die steun nodig hebben en nog met het verhaal over hun verlies rondlopen en smachten naar een luisterend oor. Zoals iemand ooit zei: “Ik miste iemand om tegenaan te praten. Soms had ik keelpijn van het niet praten.” Laten we om blijven kijken naar zij die hulp nodig hebben om de draad weer op te pakken.
Die verbinding kan het verschil maken. Een simpel gesprek kan iemand helpen om de draad weer op te pakken, om gevoelens een plek te geven, en om zichzelf niet meer verloren te voelen in het grote geheel.
Afscheid nemen is zwaar, dat blijft. Maar elk afscheid biedt ook de mogelijkheid tot een nieuw begin. Of het nu gaat om het verlies van een dierbare, een scheiding, of een verandering in het leven, rouwen is een proces van loslaten en opnieuw vasthouden.
Laten we daarom niet alleen ons eigen proces omarmen, maar ook oog hebben voor de mensen om ons heen die in hun rouw vastzitten. Door er voor elkaar te zijn, kunnen we allemaal een stap dichterbij heling komen. En misschien, als we genoeg moed vinden, maken we de beweging van reactief naar creatief. Niet om het verlies te vergeten, maar om het een waardevolle plaats te geven in het verhaal van ons leven.
En heb je daar wat extra hulp bij nodig? Dan sta ik altijd klaar om jou te ondersteunen in het nemen van ‘afscheid’. Neem gerust contact met mij op.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606
085 - 5363606